حروف قافیه
قافیه در اصل یک حرف است و هشت آن را تبع
چار پیش و چار پس در مرکز آن دایره
حرف تاسیس و دخیل و ردف و قید آنگه روی
بعد از آن وصل و خروج است و مزید و نایره
----------
-تاسیس=مصوت بلند(آ)با فاصله یک حرف متحرک قبل از روی .
-دخیل=حرف متحرک بین تاسیس و روی.
-قید=حرف صامت ساکنی است که قبل از روی مقیده بیایدو پیش
ازآن مصوت های بلند(آ،و،ی)قرار نگیرد؛حروف قید ده تا است :
(سه شب فرخ نغز):درخت
-ردف=+ردف اصلی=مصوت (آ،ی،و)بی فاصله یا با فاصله یک حرف
ساکن قبل از روی قرار گیرد :هنوز
+ردف زائد=هرگاه (شرف سخن)که ساکن باشند و بین مصوتهای(آ،و،ی)
و حرف روی قرار گیرند :ریخت
+ردف مرکب=مجموع ردف اصلی و زائد:ریخت
حرکات قافیه
رس و اشباع و حذو و توجیه است
باز مجری و بعد ازوست نفاذ
----------
-رس=به فتحه مقدر ما قبل الف تاسیس گویند.
-اشباع=به حرکت قبل از روی موصوله گویند.
-حذو=cvcc به مصوت(v)گویند و صامت آخر روی مقیده است :مند.
-توجیه=cvc مصوت آن(v)توجیه است و صامت آخر روی مقیده است :در.
-مجری=به حرکت بعد از روی گویند:خوابی
-نفاذ=به حرکات حروف بعد از روی گویند:دوانمش
مثال:حکایت =
yat =هجای قافیه
t =روی
a =توجیه
y =دخیل
آ=الف تاسیس
تبصره ها
استثنا های مربوط به قواعد قافیه : ساختار قافیه در شعر فارسی تابع دو قاعده است اما این قواعد استثناهایی دارند که آن ها را در تبصره های هشت گانه بررسی می کنیم :
تعاریف
تعاریف :
قافیه: به کلمات پایان مصراع ها که حروف آخرشان یکسان است ، قافیه می گویند .مثال :
به نام خداوند خورشید و ماه که دل را به نامش خرد داد راه
دو کلمه ی ( ماه و راه ) در بیت بالا واژه های قافیه است .